Over ATEX – richtlijnen achter het gebruik van ATEX stofzuigers
ATEX is de Europese richtlijn voor gebieden met een potentieel explosiegevaar door de aanwezigheid of kans op aanwezigheid van een explosiegevaarlijke atmosfeer. Dit wordt ook wel een ATEX (of EX) omgeving, ATEX (of EX) zone ofwel ATEX gebied genoemd. Op onze website over explosieveilige stofzuigers zullen we deze begrippen dan ook door elkaar heen gebruiken.
ATEX is de afkorting van (of wel afgeleid van) twee Franse woorden ATmosphères EXplosibles. Er worden twee verschillende richtlijnen binnen Europa gebruikt voor het werken in en het toepassen van producten (waaronder ATEX stofzuigers) in explosiegevaarlijke zones:
- ATEX 153
- ATEX 114
Sinds 2003 moeten (binnen de EU) organisaties waar explosiegevaar heerst voldoen aan de ATEX 153 richtlijn. DE ATEX 114 richtlijn is gericht op de apparatuur die gebruikt wordt in omstandigheden met explosiegevaar. Deze nummering is ontleend aan het Europese Verdrag van Lissabon en verwijst naar de hoofdstukken
In Europa vallen explosiegevaarlijke omgevingen momenteel onder de ATEX 153 richtlijn (voorheen ATEX 137). Deze richtlijn heeft als doel de werknemers die bloot worden gesteld aan een explosiegevaar te beschermen tegen de aanwezigheid van explosie risico’s. Deze richtlijn heeft dus een sociaal doel: het creeren van explosieveilige werkomstandigheden.
In de ATEX 114 richtlijn worden de minimale en essentiële richtlijnen en veiligheidseisen beschreven waaraan apparatuur, die in Ex-zones wordt toegepast, moet voldoen. De ATEX 114 richtlijn heeft als doel apparatuur te beschermen zodat zij geen potentiële ontstekingsbron kunnen vormen bij normaal gebruik of onder voorkomende foutcondities. ATEX 114 stelt eisen aan alle electrische en mechanische apparaten (waaronder dus ook ATEX stofzuigers) die in een omgeving worden gebruikt met een mogelijk explosieve atmosfeer.
Ontstaan van explosiegevaar
Het uitgangspunt van de hierboven beschreven ATEX wet- en regelgeving is het voorkomen dat een explosieve atmosfeer ontploft. In de praktijk zijn er helaas vele voorbeelden waarbij dit mis is gegaan. Om een explosieve atmosfeer tot ontploffing te kunnen brengen zijn er drie randvoorwaarden benodigd:
- Zuurstof (lucht)
- Brandstof (gas- of een stofmengsel)
- Ontstekingsbron (bijvoorbeeld een industriële stofzuiger)
Deze drie randvoorwaarden vormen de zogenaamde ATEX driehoek, ook wel Explosie driehoek of gevarendriehoek genoemd. Een ontploffing is te voorkomen door één of meerdere van deze elementen uit te sluiten. Stap 1 is meestal het voorkomen van de situatie waarbij een gevaarlijk stof- of gasmengsel ontstaat of bijvoorbeeld door het wegnemen van zuurstof. Stap 2 is het voorkomen dat er een ontsteking ontstaat. Dit is te realiseren door het gebruik van explosieveilige producten zoals ATEX stofzuigers, ATEX mobiele telefoons en vonkvrij gereedschap.
Bedrijfstakken met explosiegevaar
Omstandigheden met een verhoogd gevaar op explosies komen voor in vele verschillende bedrijfstakken waar dus ook aangepaste industriele stofzuigers (lees: atex stofzuigers) noodzakelijk kunnen zijn. Hierbij valt te denken aan de volgende branches:
Raffinaderijen, verfspuiterijen, chemische industrie, energiecentrales, gasbedrijven, landbouwbedrijven , houtverwerkende industrie en vele andere bedrijfstakken.
ATEX stofzuigers & gevarenzoneindeling
De waarschijnlijkheid dat een explosie kan ontstaan en voortduren wordt aangeduid middels gevaren zones zoals we hieronder zullen bespreken. De classificering van de zones is gebaseerd op de waarschijnlijkheid dat binnen de betreffende zone ook daadwerkelijk een explosieve atmosfeer aanwezig is. We maken hierbij onderscheid in een indeling voor gas/damp en stof. Eerst genoemde indeling duiden we met ‘G’ en stof met ‘D’. Binnen elke hoofdcategorie zijn er 3 zones.
| Gas | Stof | Explosiegevaar aanwezig in % tijd |
| Zone 0 | Zone 20 | Meer dan 10% |
| Zone 1 | Zone 21 | 0,1% – 10% van de tijd |
| Zone 2 | Zone 22 | Minder dan 0,1% |
Bovenstaande ATEX zones komen ook terug in de ATEX codering die op apparatuur staat. Een voorbeeld is: Ex II 3D Ex tc IIIB T135°C X Dc. De 3D verwijst naar bescherming voor zone 22, terwijl 2D voor 21 geldt.
ATEX versus IECEx
Naast ATEX vaak ook de term IECEx in de markt gebruikt. Wat is het verschil?
IECEx staat voor International Electrotechnical Commission for Explosive Atmospheres en is de internationale organisatie die opereert onder de paraplu van het IEC (International Electrical Committee).
Het belangrijkste verschil tussen ATEX en IECEx is dat ATEX-certificering alleen geldt voor landen in de EU, terwijl IECEx-certificering wereldwijd wordt geaccepteerd. Daarom wordt de IECEx-certificering breder erkend en geaccepteerd in vergelijking tot een ATEX-certificering. Dit geldt dus ook voor de explosieveilige stofzuiger en ATEX stofzuigers die wij aanbieden.
Een ander belangrijk verschil tussen ATEX- en IECEx-certificeringen is dat ATEX wetgestuurd is en IECEx standaardgestuurd. Dit betekent dat naleving van de normen niet verplicht is voor IECEx-certificering, maar wel voor ATEX. Hierdoor is de fabrikant van de apparatuur verantwoordelijk voor het gehele ATEX certificeringstraject voor producten. Anderzijds ligt de verantwoordelijkheid bij de externe certificeringspartij om ervoor te zorgen dat de benodigde producten IECEx-gecertificeerd zijn.
Voor meer informatie omtrent atex stofzuigers verwijzen wij ook naar ons blog waarop wij u blijven informeren over de laatste ontwikkelingen.